Paardencoaching is coachen met behulp van paarden. De paarden worden ingezet om feedback te geven aan de coachee. Paardencoaching is indrukwekkend. Zichtbaar en voelbaar. Door het te ervaren kun je het daarna ook toepassen. De ervaring en inzichten hebben effect in jouw dagelijkse praktijk. Vaak denken we dat we het wel begrijpen of de theorie kennen. In het contact en de interactie met het paarden komt cognitie (denken) en voelen bij elkaar. Vanuit weten en toepassing ontstaat wijsheid.
Definitie paardencoaching
Hallberg (2018) definieert paardencoaching als: “niet therapeutische, op vaardigheden, communicatieve vaardigheden, relationele vaardigheden of leiderschapsvaardigheden, waarbij persoonlijke groei en toename in zelfbewustzijn door interactie met het paard in de vorm van paardrijden en/of grondwerk centraal staat”. Paardencoaching kan gericht zijn op ontwikkeling van vaardigheden en persoonlijke groei, maar het wordt ook aangeboden als therapie bij psychische stoornissen of fysieke beperkingen. (Harmonious contact (2017) paardencoaching in de wetenschap: een introductie).
Bij paardencoaching wordt gecoacht met behulp van paarden. Het paard en de paardencoach zijn dus eigenlijk collega’s. Gewerkt wordt met de vraag van de coachee of de ontmoeting tussen paard en coachee. In de interactie met het paard coacht de paardencoach de coachee. Hieronder worden deze elementen verder toegelicht. Ook de diverse toepassingen van paardencoaching worden hieronder uiteengezet.
Het paard
Het paard is van oudsher een prooidier en vluchtdier. Voor prooidieren is van essentieel belang dat de omgeving aandachtig in de gaten wordt gehouden. Door een hoge mate van sensitiviteit voor omgeving en kuddegenoten kunnen paarden snel reageren op mogelijk gevaar.
Bij eerste signalen van gevaar zal het paard proberen te vluchten en daardoor het gevaar te ontwijken. Deze sensitieve alertheid gebruiken paarden ook in het contact met mensen. De gevoeligheid van het paard en de manier waarop paarden contact kunnen maken met mensen, maakt paarden bij uitstek geschikt om veranderprocessen te ondersteunen (kendall et al, 2014, johansen et al 2014)
Het paard reageert zoals gezegd continue op zijn omgeving. Zo’n 30 tot 50 keer per minuut scant het paard de omgeving op dreigend gevaar. De overlevingskans voor paarden is groter wanneer zij in een kudde leven. Wanneer paard en mens bij elkaar komen doet het paard automatisch een check. Is het veilig om met jou een kudde te vormen.
De leider
Wie van ons is de leider? Het paard maakt het niet uit wie de leider is. Het paard wil alleen dat er een leider is. Wanneer wij als mensen geen leiding nemen in het contact met het paard, dan neemt het paard de leiding. De leider is in de ogen van het paard niet degene die vertelt wat er moet gebeuren maar het meest betrouwbaar is. Rust, vertrouwen en congruentie zijn daarbij indicatoren waar het paard op let. Met als enige doel de kans van overleven te vergroten.
Bij gebrek aan een kudde gaat het paard een sociale connectie aan met de mens wanneer deze in de omgeving is. Het paard screent daarbij op congruentie en mogelijke spanningen in het lichaam. Wanneer paarden in het wild in de kudde gewond zijn kunnen deze namelijk niet vluchten wanneer er gevaar dreigt en is de kans van overleven voor zowel het paard dat gewond is als het andere paard minder groot.
Coachee
De coachee is degene die in het contact met het paard en de paardencoach inzichten zal krijgen en bewustwording zal ervaren door de paardencoaching. Soms kan dat in het moment zijn door de interactie met het paard. Soms kan dat zijn door de vertaling en vragen van de paardencoach. En soms kan het zijn dat de verandering later dan op het moment zelf van paardencoaching zal plaatsvinden.
Het bijzondere van paardencoaching is dat iedereen die er voor open staat het kan ervaren. Ook wanneer je nog septisch bent over paardencoaching is het de moeite waard om in ieder geval een keer te ervaren. Je zult de eerste niet zijn die vol verbazing is na een ontmoeting met het paard.
Het paard als spiegel
De spiegel die het paard voorhoud kun je niet negeren. Hierdoor kan het ook confronterend zijn wat er gebeurd. Persoonlijke ontwikkeling gaat over eerlijk zijn naar je zelf en aan de kant van de oorzaak gaan staan. Het vergt lef om daarin stappen te maken. Kijken waar jij invloed op hebt en onderzoeken waar voor jezelf nog blinde vlekken zijn. Waarop hebben we onze eigen interpretaties gemaakt. Hebben we zaken als waar aangenomen? En waar hebben deze zaken invloed op ons gedrag en handelen in de buitenwereld en in het contact met de ander.
Het paard is in het contact oordeelloos. In het oordeelloze contact gaat het niet over goed of fout. Het gaat erover wat je er van kunt leren. Welke inzichten krijg je, welke beperkende gedachte hielden je in het verleden tegen, welke bekrachtigende gedachte helpen je in de toekomst. De inzet van een paard kan motivatie en inzet van de cliënt verhogen. Het prettig samenzijn met een paard en de eerlijke feedback die ze geven werken motivatie verhogend.
De paardencoach
De paardencoach geeft een vertaling van wat het paard laat zien. Zal vragen stellen, opdrachten voorstelen of interventies doen. De paardencoach is zowel gericht op het paard, de coachee, de omgeving als zichzelf. Al deze factoren geven informatie. Vanuit wat er in de paardenbak gebeurt wordt een vertaling gemaakt naar het dagelijkse leven, dat kan zowel op privé als zakelijk vlak zijn.
Drie vormen van paardencoaching
Bij paardencoaching kan gebruik gemaakt worden van drie niveaus waarop paardencoaching kan plaatsvinden. Deze drie manieren van paardencoaching waar de paardencoach gebruik van kan maken zijn:
1. Paardencoaching op gedragsniveau
Zijn er in jouw dagelijks leven dingen die je anders zou willen doen? Zou je ander gedrag willen doen dan het gedrag wat vaak gebeurt in de dagelijkse praktijk? Dat is perfect mogelijk om te oefenen met de feedback van het paard. Het paard reageert namelijk op congruentie. Wanneer jouw gedrag congruent is, zal het paard daar op aansluiten. Laat je bepaald gedrag zien en je wilt dat veranderen dan kun je in het moment oefenen hoe het voor jou wel werkt.
Aan de hand van oefeningen krijg je direct feedback. Het fijne ervan is dat het paard dit oordeelloos doet, zonder belang. Het paard reageert gewoon op wat er op dat moment in het hier en nu aanwezig is. Je krijgt zo nog meer inzicht in jouw houding en gedrag. Actie en reactie zit het leerpunt in. Je ziet namelijk gelijk een uitvergrote reactie van jouw actie. Deze input wordt gebruikt als input voor de reflectie van de sessie.
2. Paardencoaching op intrapersoonlijke niveau
Intrapersoonlijk niveau is de communicatie die de coachee met zichzelf voert. De coachee is als het ware zender en ontvanger tegelijk. Het paard is in het contact een spiegel voor de innerlijke staat van de mens. Dit is zowel op bewust als onbewust niveau. De paardencoach vertaalt het gedrag van het paard en vooral de interactie tussen het paard en de deelnemer. Dit als informatiebron wat mogelijk bij de deelnemer van binnen speelt en wat dit kan betekenen voor zijn vraag.
3. Paardencoaching op systemisch niveau
Het paard reageert op het veld. Bij systemisch werken met paarden gaan we ervan uit dat het paard niet alleen op het individu in de bak reageert maar op heel het systeem van de deelnemer. Dat kan zijn de familie, organisatie of ander systeem waar de deelnemer onderdeel van uitmaakt. De deelnemer heeft een innerlijke weergave van het systeem dat relevant is voor de vraag waarmee wordt gewerkt. Die vraag kan gaan over familie, organisatie, relatie of vriendenkring. Hoe de deelnemer die innerlijke weergave in beeld, gevoel en gedachte aan zichzelf weergeeft heeft invloed op de bewuste en onbewuste keuzes die worden gemaakt.
Bij het systemisch werken met paarden kan het gebeuren dat het paard iets of iemand representeert uit het systeem van de deelnemer. Het paard fungeert als een systemische spiegel voor de deelnemer en zijn hele systeem. De paardencoach richt zich op het proces tussen paard, deelnemer en het veld. De interventies en vragen zijn gericht op het welzijn van het systeem van de deelnemer.